Gramophone-specialist Willem de Jong te Rotterdam

Willem de Jong

Ik kwam een mooie platenhoes tegen van Willem de Jong, een winkel uit de de Korte Hoogstraat in Rotterdam. Bij deze ‘gramophone-specialist sinds 1906’ kon je terecht voor ‘radio, televisie, gramophone en tape- en wire-recorders’.

In de collectie van Museum Rotterdam bevinden zich meer platenhoezen van Willem de Jong, waaronder een die lijkt op de mijne, maar dan met een ander adres.

Volgens bonas.nl was de winkel vanaf ca. 1910 gevestigd op het adres Passage 16, tot het bombardement van 1940 dit winkelgebied verwoestte. Daarna volgde een (nood)winkel aan de Wytemaweg (zie de schitterende exterieurfoto). Vanaf halverwege de jaren ’50 tot begin jaren ’70 was Willem de Jong actief op het adres Korte Hoogstraat 16.


Een foto uit het Rotterdamse Gemeentearchief van ‘Nederlands eerste platenboetiek genaamd Jonge Willem’ in de winkel aan de Korte Hoogstraat.

Op het Dureco weblog zijn meer fraaie foto’s te vinden van het interieur uit de jaren ’60:
foto 1 / foto 2 / foto 3.

Op timerime.com staat meer over de ontstaansgeschiedenis van de winkel:
“De jeugdige, uit Haarlem afkomstige en als kledingverkoper in Den Haag werkende Willem de Jong, is een fervent grammofoonliefhebber. Met geld van zijn moeder besluit hij in de deftige Passage te Rotterdam een grammofoonwinkel te openen. Willem verkoopt er toestellen en platen, veelal van het toentertijd toonaangevende merk His Master’s Voice (HMV). In de winkel is een gehoorzaal en op zaterdagavond worden er grammofoonplaten-concerten gegeven.”

Update:

Ik vond het boekje Van horen naar zien: Een halve eeuw Rotterdamse grammofoongeschiedenis door Leo Ott. Het verscheen in 1956, toen de firma Willem de Jong 50 jaar bestond.

Het boek beschrijft eerst hoe de jonge Willem de Jong zijn winkel in de chique Passage opende in 1906. De zaken gingen goed, al snel verhuisde hij naar een groter pand in dezelfde winkelgalerij. Bij de betere cliëntele werden de klassieke platen thuisbezorgd. Er kwamen echter ook zeemannen die populairder repertoire kochten.

Willem de Jong opende ook een filiaal in Haarlem, maar dat werd geen succes, mede door het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog. In de jaren ’20 groeide de vooraanstaande winkel in Rotterdam snel, zeker toen de eerste platen op de markt kwamen die ‘elektrisch’ waren opgenomen. Door de verbeterde geluidskwaliteit kwamen talloze nieuwe platen op de markt, het oude repertoire werd rap vervangen.

“De zaterdagavonden bij Willem de Jong groeiden uit tot kleine openbare concerten. het zat er vol aandachtig luisterende mensen, die platen kwamen uitzoeken. Overal draaiden zonder rust de grammofoons, met een onverstoorbare neutraliteit voor klassiek en populair, en er werd enorm veel verkocht.”

Eind jaren ’20 diende zich een zorgelijke ontwikkeling aan: de opkomst van de radio. Willem de Jong weigerde om radiotoestellen te verkopen. Mede door de radio nam de behoefte aan platen en grammofoons sterk terug. De beurskrach van 1929 was een nieuwe klap voor de omzet. Willem de Jong zag het niet meer zitten en verkocht de winkel aan de Haagse firma B.G. Smit. Bedrijfsleider Fer de Graaf bleek de zaak runnen. Radio’s werden aan het assortiment toegevoegd. In de jaren ’30 nam de populariteit van grammofoonplaten weer flink toe. Tot de Tweede Wereldoorlog alles veranderde.

Op 14 mei 1940 werd Rotterdam getroffen door het bombardement. Het boek beschrijft hoe bedrijfsleider De Graaf ‘met angstige voorgevoelens’ de winkel opzocht. “De tegelvloer van de Passage was bezaaid met glasscherven van de overkapping en de etalageruiten. […] Binnen was het een zee van platen. Duizenden platen, anders opgestapeld in de drie hoge kasten en boven op de galerij, heel deze enorme voorraad, alles lag op de vloer, heel of in gruizels, dat was zo gauw niet na te gaan.” De volgende ochtend ging de Passage helemaal in vlammen op, inclusief de privé-bezittingen van de bedrijfsleider, die boven de winkel woonde.

De Graaf ging niet bij de pakken neerzitten. Nog dezelfde week begon hij zaken te doen vanuit een kleiner filiaal van Willem de Jong aan de Noordsingel. Reeds in februari 1941 werd een nieuwe noodwinkel geopend in winkelcentrum Dijkzigt aan de Wytemaweg.

Nieuwe problemen doemden echter op. De fabricage van platen werd steeds lastiger door een tekort aan grondstoffen. Ook verboden de Duitsers veel soorten muziek, waaronder jazz. De firma zocht zijn toevlucht tot het opkopen van oude platen van particulieren. “Op allerlei tijden moest de heer De Graaf er met zijn fiets op uittrekken, om partijtjes ‘ongeregeld’ op te doen. Er onstond een levendige handel in tweedehands platen.

Na de bevrijding duurde het enkele jaren voor de productie van apparatuur en platen weer op gang kwam. Daarna volgden de ontwikkelingen zich snel op. Fer de Graaf werd eigenaar van de zaak. In 1953 verhuisde hij terug naar het centrum, naar een nieuw pand in de Korte Hoogstraat. In die tijd werd ook de nieuwe 33 1/3-toeren langspeelplaat geïntroduceerd, die superieur was aan de schellakplaat. Weer werd het volledige aanbod van platen en platenspelers in no time vernieuwd. Nieuwe apparaten dienden zich aan: de winkel ging ook televisies verkopen, evenals bandrecorders.

Het boek eindigt met de voorspelling van de videorecorder:
“Is het eenmaal zo ver, zan zal men bij de firma Willem de Jong niet meer een opera als Carmen of Aïda kopen als een aaneenschakeling van geluiden, men zal haar dan tevens bij zich thuis kunnen zien, op het beeldscherm, dat misschien dan alles bovendien nog in kleuren toont. Dat hetzelfde geldt voor balletten, toneelstukken, films en muzikale kunstwerken, doch zeer waarschijnlijk geeft deze ontwikkeling aanleiding tot het ontstaan van een kunstvorm, die geheel op deze nieuwe mogelijkheden is berekend.”
Gelukkig hebben Willem de Jong en Fer de Graaf niet meer meegemaakt dat de videorecorder een succes werd dankzij heel wat minder verheven genres…

Reacties

  1. Hello wat leuk ik heb daar ruim 2 jaar gewerkt,
    in the technical section install TV antennes ect van 1958-1959 1961-1962
    Ik werkte in de kelder onder de winkel.
    De man de alles inpakte was Mr Blankensteyn
    Mijn baas was Bertus Klip ik werkte tezamen met Freek van de lught.
    Repair record players was Anton Tetelapta.
    Erg leuk om het weer te zien de groeten
    Art van Esch Australia

    • Guus Koudstaal zei

      Ook ik was in dezelfde periode werkzaam als Aad van Esch, zijn wel elkaar uit het oog verloren, na een aantal jaren leuke vriendschap.
      Zou best graag weer kontakt willen hebben na 45 jaar.
      Wie oh wie kan mij hierbij helpen.

  2. Niet te geloven, we vinden nog iets via een ander van de oom van mijn vader.
    Jammer dat mijn vader in april jl. is overleden, want weet wel zeker dat er dan nog meer verhalen verteld werden over ome Wim en tante Marie de Jong.

    • Britta Schweig zei

      Yvonne ?
      hallo ik ben Britta. Willem de Jong was mijn overgrootvader. Weet je nog wat meer???
      groetjes uit Z-limburg

  3. Agnes van Hoof zei

    hallo ik ben Agnes
    ik bezit de zelfde platen hoes als hierboven.
    de plaat die er in zit is van ene Rina Ketty klinkt heerlijk ouderwets
    groetjes uit limburg

  4. Ook ik heb bij Willem de Jong gewerkt. Toen was echter de chique al verdwenen. Mijn baas was Hans v.d.Tuin, die tevens in Waddinxveen en Sliedrecht een filiaal beheerde.
    Het was er wel verdraaid gezellig. Ik nam mijn hond en papegaai mee. Alles kon. Het zal tussen 1974 en 1976 geweest zijn.

    • Tineke Immerzeel zei

      Ik heb er ook gewerkt met Baas Hans
      Samen met Jenny Kloeg Pim Korsmit Ed van der Leeden en Jufr Ullersma

  5. Ik ben op zoek naar informatie en materiaal van een andere bekende Rotterdamse zaak, Ph. Hakkert jr. Behalve muziekinstrumenten had deze firma voor de oorlog een muziekuitgeverij en produceerde/verkocht men grammofoons. Maar ook bestond er een eigen platenlabel, met artiesten als Albert de Booy, Lou Bandy etc. Alle informatie is van harte welkom!

  6. Diana Stoffels zei

    Ik ben ook in het bezit van enkele platen van Willem de Jong. Mocht er iemand interesse hebben dan wil ik de platen met alle plezier opsturen.

    • Beste Diana,
      Als je de platen over wilt dragen aan mij, dan kan ik er met Stichting Zuidzijde in Rotterdam een Willem de Jong-avond van maken. Mijn collega Marco Douma en ik zijn al lange tijd op zoek naar dit materiaal. Schrijver Leo Ott heeft daar een fraai boek over gemaakt. Ook dit boek zoek ik en eventueel promotiemateriaal van Willem de Jong. Hier is mijn telefoonnummer
      06-53428457 alvast bedankt Robert Tau Korhaanstraat 95 C 3083 XK Rotterdam.

  7. Willem de Jong zei

    Wat leuk om dit allemaal over mijn te lezen. Gedane zaken nemen geen keert zegt ik al tijd maar. Het was mooi zo lang het duurde.

    Iedereen bedankt

    Willem de Jong

    • H.Strengers. zei

      De heer Albert Rottier onderzoekt de geschiedenis van de firma Ph.Hakkert Jr. te Rotterdam. Waarschijnlijk hebben andere platenzaken in Rotterdam van die firma ook platen verkocht. Met vriendelijke groet, H.Strengers, Delft.

    • Dhr. J.te Wierik zei

      Prachtige info, kunt u mij vertellen sinds wanneer de hoesjes o.a. voor de 45 RPM in eigen beheer zijn uit gegeven, en waar deze gemaakt en gedrukt zijn?
      Dank voor uw reactie.
      Met vr.groet,

  8. heb ook zo hoes als hier boven maar dan met de tekst dont you rock me daddy-o varley whijton het is een parlophone the 1959 kan iemand mijn daar meer over zegen aub

  9. heb ook zo hoes als hier boven maar dan met de tekst dont you rock me daddy-o varley whijton het is een parlophone the 1959 kan iemand mijn daar meer over zegen aub

  10. Peter van Bavel zei

    Via mijn tante kreeg ik de collectie van mijn grootouders. Ik gokopeen tiental Willem de Jong 10” hoezen met allerhande muziek.

    • herkenbaar Peter, ik heb er ook diverse 12″ en 10″, alsmede van G.P. van Dalen jr. Was dat toen ook een bekende platenzaak in Rotterdam?
      Als iemand interesse heeft in de (klassieke) 78 toeren platen en hoezen, ze zijn ter overname.

  11. Aad van Buitenen zei

    Wat leuk om dit tegen te komen, ik heb namelijk voor mijn eerste werkgever als 16 jarige hulpmonteur de elektrische installatie gemaakt bij de bouw in de Korte Hoogstraat. Toen het hoogste punt van de bouw werd bereikt kregen we ook nog pannenbier zoals dat heet en een kapfooi in geld.

  12. Peter van Hemert zei

    Ik ben in het bezit gekomen va een Polydor 78 toeren met.de.naam Willem de Jong…. met.reclame erop Wytemaweg -Dijkzicht t.o. gebouw Unilever Telefoon 38598

    Het is een plaat van J.S. Bach – Matthäus Passion

    Ook de tekst op de hoes: Neem op reis een gramaphone mede.

    Heel uniek exemplaar. Hoes heeft nogal wat gebruikssporen maar verder in prima staat

  13. Hola! Ik ben op zoek naar de naam van de platenzaak die zich aan de achterzijde van de Korte Hoogstraat bevond, aan het Hang dus. Het staat me bij dat die hoorde bij de winkel aan de voorkant (Willem de Jong?) en dat er aan de achterkant vooral ‘underground’ werd verkocht. Wij zaten in de buurt op school en gingen er in 1970 vooral heen om de Top 40 te halen. Kan iemand helpen?

  14. Loes Martens zei

    Voor de kelder moest je inderdaad aan de achterkant naar binnen. Vanaf midden jaren ’60 kochten mijn zus en ik daar o.a import blues lp’s. Ter ere van de 80e verjaardag ligt de 1e lp van Bob Dylan op de draaitafel en die is gekocht bij Willem de Jong.

  15. Ik heb nog platen van Willem de Jong. Wytemaweg – ad Mathenesserlaan telefoon 28098 haha,
    Battle hymn of the republic sung by the national radio verpers mixed choir.

    En nog een 25 platen

  16. Ook weer eens aan het opruimen en kom oude platen tegen waaronder een 13 stuks van Platenzaak Willem de Jong te Rotterdam.
    v.h. passage, Wytemaweg – a.d. Mathenesserlaan kr.punt Rochussenstraat telefoon 28098

    oa Bibletone selected hymns, “our god our help in ages past by National Radio Vespers mixed choir. (lachen :):))

  17. Pim Korsmit zei

    Hi Fred: de “underground” boetiek aan het Hang was inderdaad letterlijk “verbonden” met Willem de Jong in de Korte Hoogstraat. Officieel gelanceerd als de Jonge Willem, was de winkel m.i. niet of nauwelijks onder die naam bekend bij het grote publiek. Ik heb ~2 jaar bij W de Jong op de HiFi afdeling gewerkt en heb er ook mijn vrouw leren kennen; inmiddels is dat dik 50 jaar geleden. Er is nog een (platen) filiaal in Zwijndrecht geweest, maar na verloop van tijd heeft W de Jong de strijd met de concurrentie verloren.

  18. Jerry van dam zei

    Ik bezit nog originele platen als er interesse is laat het maar weten